-->
12.06.2009.
Astronautom z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej udało się wykonać niezwykłe zdjęcie wybuchającego wulkanu. Eksplozja uwieczniona na fotografii to erupcja góry Sarychev w Rosji. Fotografia przedstawia wczesną fazę wybuchu, kiedy ogromne ilości popiołu i pary wodnej zostały wyrzucone przez wulkan, a w atmosferze powstała potężna fala uderzeniowa.
14.06.2009. 13:05
Kolejne zdjęcie przedstawia stopniowe uspokajanie sytuacji - opadanie wyrzuconego wcześniej pyłu i ponowne zakrywanie chmurami obszaru, odkrytego wcześniej przez uderzeniową falę.
Wulkan Sarychev znajduje się na wyspie Matua i jest jednym z najaktywniejszych wulkanów położonych na Wyspach Kurylskich.
Fotografie wykonane z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej są niezwykle istotne dla naukowców, którzy chcieliby jak najdokładniej poznać wczesną fazę wybuchu. W przypadku wulkanu Sarychev interesujący okazał się skład i sposób formowania "grzyba" złożonego z popiołów oraz pary wodnej, a także powstała po wybuchu fala uderzeniowa.
Zaraz po eksplozji linie lotnicze zredukowały do minimum loty nad zagrożonym obszarem z obawy o bezpieczeństwo samolotów i pasażerów.
Wulkan Saryczewa (ros. вулкан Сарычева) – stratowulkan o wysokości 1496 m n.p.m. zajmujący większą część rosyjskiej wyspy matua w archipelagu Kuryli
Wulkan został nazwany na cześć admirała Gawriła Saryczewa, badacza północnego Pacyfiku.
W XX w. potężny wybuch wulkanu miał miejsce w listopadzie 1946 r. Z uwagi na to, że erupcja narastała stopniowo, udało się w porę ewakuować wszystkich mieszkańców wyspy. Popioły wyrzucone z krateru opadły ze śniegiem w odległościach do 1000 km od wyspy Matua .
Po raz ostatni wulkan wybuchł 12 czerwca 2009 roku , co spowodowało zakłócenia w komunikacji w korytarzach powietrznych pomiędzy wschodnią Azją i zachodnią Ameryką północną.
Rodzaje wulkanów
Aktywność wulkaniczna zmienia się wraz z czasem. Obserwowana aktywność wulkanów umożliwiła wprowadzenie ich podziału na wulkany:- czynne – stale lub sporadycznie objawiające swoją działalność (np. Wezuwiusz,Etna, Stromboli),
- drzemiące - ich działalność została zaobserwowana, jednak od dłuższego czasu jej nie okazywał,
- wygasłe – ich działalność nie została zaobserwowana w czasach historycznych (np. stożki wulkaniczne w Niemczech i Polsce).
- stożkowe
- tarczowe
- linijne – magma wypływa z podłoża nie w jednym miejscu, ale wzdłuż długiej szczeliny
- lawowe (efuzywne) – wypływa tylko lawa, ich erupcja ma łagodny przebieg. Dzielą się na:
- stratowulkany (mieszane) – wyrzucają gęstą, lepką lawę andezytową; ponadto wyrzucane są też materiały piroklastyczne (bomby wulkaniczne, lapille i gazy wulkaniczne. należą do najbardziej eksplozywnych Stratowulkany posiadają wysokie, strome stożki (kąt nachylenia ok. 30 stopni, np. Wezuwiusz, Cotopaxi, Popocatépetl);
- eksplozywne – wyrzucają tzw. materiał piroklastyczny, a także najgęstsze i najbardziej kwaśne lawy ryolitowe;
- maary;
- wulkany błotne – z których wydobywa się na powierzchnię błotnista mieszanina wody, Iłu, piasku itp. Proces ten związany jest z przejawami wygasającego już wulkanizmu – wydobywaniem się gorącej wody lub pary wodnej lub z zupełnie innymi zjawiskami geologicznymi niż wulkanizm.
- Etna (Włochy) – ok. 3340 m n.p.m.
- Beerenberg (Norwegia) – 2277 m n.p.m.
- Hvannadalshnukur (Islandia) – 2119 m n.p.m.
- Grimsvötn (Islandia) – 1719 m n.p.m.
- Askja (Islandia) – 1510 m n.p.m.
- Eyjafjallajökull (Islandia) – 1666 m n.p.m.
- Hekla (Islandia) – 1491 m n.p.m.
- Katla (Islandia) – 1363 m n.p.m.
- Wezuwiusz ("Vesùvio", Włochy) – 1281 m n.p.m.
- Stromboli (Włochy) – 926 m n.p.m.
- Vulcano (Włochy) – 500 m n.p.m.
- Santoryn (Grecja) – 131 m n.p.m.
- Kilimandżaro (Tanzania) – 5895 m n.p.m.
- Meru (Tanzania) – 4570 m n.p.m.
- Kamerun (Kamerun) – 4094 m n.p.m.
- Pico del Teide (Wyspy Kanaryjskie) – 3718 m n.p.m.
- Orizaba (Meksyk) – 5700 m n.p.m.
- Popocatépetl (Meksyk) – 5452 m n.p.m.
- Rainier (USA) – 4390 m n.p.m.
- Wrangell (USA) – 4270 m n.p.m.
- Colima (Meksyk) – 4265 m n.p.m.
- St. Helen (USA) – 3000 m n.p.m.
- Ojos del Salado (Argentyna) - 6880 m n.p.m.
- Llullaillaco (Argentyna/Chile) – 6739 m n.p.m.
- Antofalla (Argentyna) – 6450 m n.p.m.
- Guallatira (Chile) – 6060 m n.p.m.
- Lascar (Chile) – 5990 m n.p.m.
- Cotopaxi (Ekwador) – 5896 m n.p.m.
- Tupungatito (Chile) – 5640 m n.p.m.
- Sangay (Ekwador) – 5325 m n.p.m.
- Maipo (Chile) – 5323 m n.p.m.
- Purace (Kolumbia) – 4700 m n.p.m.
- Villarica (Chile) – 2840 m n.p.m.
- Erebus (Wyspa Rossa) – 3794 m n.p.m.
- Mauna Kea (Hawaje, USA) – 4205 m n.p.m.
- Mauna Loa (Hawaje, USA) – 4170 m n.p.m.
- Ruapehu (Nowa Zelandia) – 2797 m n.p.m.
- Hualalai (Hawaje, USA) – 2521 m n.p.m.
- Kilauea (Hawaje, USA) – 1250 m n.p.m.
- Elbrus (Rosja) – 5642 m n.p.m.
- Ararat (Turcja) – 5165 m n.p.m.
- Kluczewska Sopka (Rosja) – 4957 m n.p.m.
- Fudżi (Japonia/Honsiu) – 3776 m n.p.m.
- Semeru (Indonezja) – 3680 m n.p.m.
- Apo (Filipiny) – 2965 m n.p.m.
- Marapi (Indonezja) – 2890 m n.p.m.
- Tambora (Indonezja) – 2850 m n.p.m.
- Asama (Japonia) – 2540 m n.p.m.
- Manam (Papua Nowa Gwinea) – 1807 m n.p.m.
- Pinatubo (Filipiny) – 1600 m n.p.m.
- Krakatau (Indonezja) – 813 m n.p.m.
- Ojos del Salado (
Chile/
Argentyna) 6880 m n.p.m. (wygasły)
- Llullaillaco (
- Antofalla (
- Lascar (
- Cotopaxi (
Ekwador) 5897 m n.p.m.
- Orizaba (
Meksyk) 5700 m n.p.m.
Szacuje się, że w ciągu ostatnich 10 tys. lat na kuli ziemskiej czynnych było 1500 wulkanów. W tym okresie miało miejsce około 7900 erupcji. Obecnie liczbę czynnych wulkanów szacuje się na około 800. Ponad połowa z nich znajduje się na obszarze lądowym. Ponadto można spotkać kilka tysięcy nieczynnych wulkanów na lądzie oraz kilkadziesiąt tysięcy pod wodą.
Inny podział bierze pod uwagę miejsce, z którego wypływa magma. Wyróżnia się wówczas wulkany:
Wulkany różnią się dominującym rodzajem materiału, jaki się z nich wydobywa:
Efektem intensywnej działalności wulkanicznej jest kaldera – krater powstały podczas zbyt gwałtownej erupcji wulkanu lub po zapadnięciu się stropu komory wulkanicznej
Rozmieszczenie wulkanów
Rozmieszczenie wulkanów na Ziemi nawiązuje do obszarów górotwórczości alpejskiej. Najwięcej czynnych wulkanów występuje w tzw.Ognistym Pierścieniu Pacyfiku, rozciągającym się wokół Oceanu Spokojnego. W tej strefie znajduje się ponad 60% czynnych wulkanów na Ziemi, a najwyższy jest Ojos del Salado w Chile. Najważniejsze wulkany na poszczególnych kontynentach:
Europa[edytuj]
W Polsce odnaleźć można ślady dawnego wulkanizmu na Śląsku (od Nysy Łużyckiej po Górę Świętej Anny) oraz w Pieninach (góraWdżar), Beskidzie Sądeckim, w południowej części Wyżyny Olkuskiej w Miękini koło Krzeszowic. Także kilkanaście milionów lat temu występował czynny i bardzo aktywny wulkan w okolicach Belna niedaleko Zagnańska w Górach Świętokrzyskich. Świadczą o tym znaleziska skał wulkanicznych, lapili i charakterystyczne ukształtowanie tego terenu.
